Γιατί οι πρόγονοί μας γεννούσαν (σχεδόν) όλοι δίδυμα;

Η γέννηση διδύμων θεωρείται γεγονός που συμβαίνει σπάνια στο ανθρώπινο είδος, αλλά αν πάμε πίσω στο χρόνο θα δούμε ότι ίσχυε το ακριβώς αντίθετο.

Εξήντα με εβδομήντα εκατομμύρια χρόνια πριν, μεταξύ των προγόνων μας, οι διπλές γεννήσεις ήταν ο κανόνας, γράφει η γαλλική lepoint.fr.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν με έρευνά τους η Tesla Monson και ο Jack McBride, οι οποίοι ξεσκόνισαν σχεδόν 1.000 είδη θηλαστικών για να ανακατασκευάσουν την κρυφή ιστορία του μεγέθους της γέννας των προγόνων μας, χρησιμοποιώντας στατιστικές και γενεαλογικά δέντρα.

Η Tesla Monson είναι ανθρωπολόγος και ο Jack McBride διδακτορικός φοιτητής στο Yale και θέλησαν να απαντήσουν στο εξής ερώτημα: γιατί τα δίδυμα ήταν ο κανόνας για τους προγόνους μας; Και γιατί, σήμερα, αποτελούν την εξαίρεση;

Κατά μέσο όρο 1,7 παιδιά ανά γέννα

Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα από σχεδόν χίλια είδη θηλαστικών, διασταυρώνοντας το μέγεθος της γέννας, την περίοδο κύησης, το βάρος γέννησης και το βάρος των ενηλίκων.

Χρησιμοποίησαν βάσεις δεδομένων όπως η AnAge και στη συνέχεια προέβαλαν αυτές τις πληροφορίες στο οικογενειακό δέντρο των θηλαστικών, με κάθε κλάδο να χρωματίζεται ανάλογα με το μέγεθος της γέννας.

Χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα, κατάφεραν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι 60 έως 70 εκατομμύρια χρόνια πριν, ο μέσος αριθμός απογόνων ανά γέννα μεταξύ των πρώτων ανθρώπων ήταν 1,7. Με άλλα λόγια, τις περισσότερες φορές γεννιόντουσαν δίδυμα, μερικές φορές ακόμη και τρίδυμα.

Ο αριθμός αυτός δεν είναι ασήμαντος: αντιστοιχεί σε αυτό που βλέπουμε σήμερα σε ορισμένους λεμούριους ή μαρμότες, οι οποίοι συνεχίζουν αυτή την προγονική παράδοση. Αλλά γιατί γινόταν αυτό;

Στα θηλαστικά, το μέγεθος της γέννας συχνά υπαγορεύεται από την επιβίωση: όσο περισσότερα είναι τα μικρά τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να επιβιώσει τουλάχιστον ένα από αυτά σε έναν επικίνδυνο κόσμο.

Τα πρώτα μωρά ήταν μικρά και ευάλωτα και ζούσαν σε ένα περιβάλλον με υψηλή παιδική θνησιμότητα. Η ποσότητα, λοιπόν, ήταν αυτή που θα εξασφάλιζε την εξέλιξη του είδους.

Λιγότερα δίδυμα, περισσότερος εγκέφαλος

Αλλά γιατί άλλαξε αυτό το μοντέλο; Η απάντηση βρίσκεται στην εξέλιξη του εγκεφάλου. «Οι άνθρωποι γεννούν ένα παίδι – ένα μάλλον μεγάλο παιδί, με ακόμη μεγαλύτερο κεφάλι», επισημαίνουν οι Monson και McBride.

Η αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου ανέτρεψε τα δεδομένα μιας γέννας. Όσο μεγαλύτερος είναι ο εγκέφαλος τόσο περισσότερη ενέργεια, πόροι και χρόνος κύησης απαιτούνται. Το να βασίζεσαι σε ένα μόνο μεγάλο μωρό σημαίνει ότι επενδύεις όλη σου την ενέργεια στην επιβίωση και τη μάθηση.

Οι ερευνητές εξηγούν ότι αυτή η μετάβαση από το «δύο προς δύο» στο «ένα προς ένα» συνέβη πριν από τουλάχιστον 50.000.000 χρόνια και επαναλήφθηκε αρκετές φορές.

«Η μετάβαση από τη γέννηση διδύμων σε εκείνη των μονών έχει συμβεί πολλές φορές στην εξελικτική πορεία, ένα χαρακτηριστικό σημάδι ότι αυτό προσέφερε ένα πλεονέκτημα», επιμένουν.

Η αλλαγή αυτή δεν ήταν στιγμιαία. Συνοδεύτηκε από άλλες ανακατατάξεις: οι περίοδοι κύησης έγιναν μεγαλύτερες και τα μικρά γεννιούνταν μεγαλύτερα και πιο ανώριμα, απαιτώντας μεγαλύτερη και πιο έντονη γονική φροντίδα.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι στον άνθρωπο, λιγότερο από το 25% της ανάπτυξης του εγκεφάλου συμβαίνει πριν από τη γέννηση, σε σύγκριση με περισσότερο από 60% σε άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, όπως οι γορίλες.

Αυτή η χρονική υστέρηση έχει επιτρέψει την παρατεταμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου, αλλά έχει επίσης καταστήσει τη γέννηση διδύμων πιο επικίνδυνη, πιο δαπανηρή και λιγότερο συμβατή με την επιβίωση.

Οι γεννήσεις διδύμων δεν έχουν εξαφανιστεί

Γιατί αυτή η επιλογή; Επειδή η κυοφορία πολλών εμβρύων είναι εξαντλητική. Τα μωρά γεννιούνται μικρότερα, πιο εύθραυστα και συχνά πρόωρα. Αντίθετα, η γέννηση ενός μόνο μεγάλου μωρού μεγιστοποιεί τις πιθανότητες επιβίωσης.

«Πιστεύουμε ότι η μετάβαση από τα δίδυμα στα μονήρη ήταν καθοριστική για την εξέλιξη των ανθρώπινων μωρών με μεγάλους εγκεφάλους, ικανών για σύνθετη μάθηση από τη βρεφική ηλικία», εξηγούν.

Ωστόσο, οι γεννήσεις διδύμων δεν έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Ορισμένα είδη πρωτευόντων θηλαστικών, όπως οι λεμούριοι, τα γαλάγος και κυρίως οι μαρμότες και οι ταμαρίνοι της Νότιας Αμερικής, συνεχίζουν να γεννούν δίδυμα ή και τρίδυμα.

Αλλά στους ανθρώπους, η γέννηση διδύμων έχει γίνει και πάλι η εξαίρεση. Σήμερα, μόνο το 1 έως 1,5% των γεννήσεων είναι δίδυμα, ποσοστό που σε ορισμένες χώρες ανέρχεται στο 3% χάρη στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Αλλά αυτό το ποσοστό απέχει ακόμα πολύ από τον προγονικό κανόνα.

Αυτό που υπογραμμίζουν οι δύο ερευνητές είναι ότι η γέννηση διδύμων δεν είναι μια ανωμαλία, αλλά ένα απομεινάρι: μια υπενθύμιση μιας εποχής που η επιβίωση εξαρτιόταν από τον πολλαπλασιασμό των πιθανοτήτων, πριν η εξέλιξη αποφασίσει να ποντάρει τα πάντα σε έναν μόνο, αλλά πολύ μεγάλο, εγκέφαλο.